güvenilirlik

Güvenilirlik

Araştırmada farklı iki kavramsal yapıyı ölçmek üzere bu amaçla geliştirilmiş olan Likert ölçeklerinden yararlanılmıştır. Daha önceden

güvenilirlik analizleri yapılmış olsa bile "güvenilirlik olgusu" ölçeğin kendisiyle değil, toplanan verilerle ilgili olduğundan güvenilirlik

analizlerini yeniden yapmak gerekmiştir. Alan yazında beş farklı güvenilirlik analizinden söz edilir. Bu analizler gruplandırılarak

"istikrarlılık güvenilirliği", "eş değer formlar güvenilirliği" ve "iç tutarlılık güvenilirliği" olmak üzere üç ana başlık altında toplanmaktadır.

İstikrarlılık güvenilirliği "ölçüm-yeniden ölçüm" yöntemiyle test edilmektedir. "Eş değer formlar güvenilirliği", kavramsal yapıları ölçmek

üzere kullanılan Likert ölçeklerinin aynı yapıyı ölçecek benzerlerinin bulunması ve bu ölçeklerin aynı katılımcı grubuna birlikte

uygulanarak aralarındaki korelasyonun sorgulanması ilkesine dayanır. İç tutarlılık güvenilirliği ise maddelerin kavramsal yapıyı çıkarmak

üzere birbiriyle olan ilgililik derecesini ifade eder. Bu araştırmada, "bir ölçek geliştirme" hedeflenmemiş olması nedeniyle "istikrarlılık"

ve "paralel formlar" güvenilirlik analizleri ihmal edilmiştir. Kullanılan ölçeklerin güvenilirlik analizleri sadece "iç tutarlılık" faktörü

açısından yapılmıştır. Psikometri alan yazınında "iç tutarlılık" güvenilirlik analizleriyle ilgili değişik yöntemler önerilmektedir ve bunlar şu

şekildedir: (a) maddeler arası korelasyon değerleri ve maddeler arası korelasyonların ortalaması, (b) yarıya bölme güvenilirliği, (c)

Cronbach alfa güvenilirlik analizleri (Ölçeğin genel alfa katsayısı, boyutların alfa güvenilirlik katsayısı, madde iptal edildiğinde alfa

katsayısı, madde-toplam puan korelasyonları ve bu korelasyonların ortalaması) . (d) Omega güvenilirlik katsayısı. Likert ölçekleriyle

yapılan araştırmaların yüzde 89,2'sinde güvenilirlik analizi için "iç tutarlılık" yöntemi tercih edilmiş ve iç tutarlılık analizleri içinde de %

81,8 oranında Cronbach alfa değerleri verilmiştir. (1) Ancak son yıllarda yapılan araştırmalarda Omega güvenilirlik katsayılarının da

araştırma makalelerinde verilmeye başlandığı görülmektedir.

Tez çalışmasında yararlanılan KY-1 ve KY-2 ölçekleri için güvenilirliği belirlemeye yönelik iç tutarlılık analiz yöntemleri ve bu

analizlerden elde edilen bulgular aşağıdaki gibidir:

1. Maddeler arası korelasyon değerleri ve maddeler arası korelasyonların ortalaması

Korelasyon değerlerinin 0.30 ila 0,80 arasında olması ön görülmüştür. Negatif değerli, düşük ve çok yüksek korelasyon katsayılarına

sahip maddelerin ölçekten çıkarılması önerilmiştir. Maddeler arası korelasyonların ortalamasının, ideal olarak .20 ila .40 arasında

olması istenmiştir. Bu değerler maddelerin yeterince türdeş olduğu ve özgün varyansı içerdiği anlamına gelmektedir. Bu değerler

arasında kalırsa maddelerin dağılımları tam bir paralellik göstermeyecektir. Değer .20'nin altında olursa maddeler kavramsal yapıyı tam

temsil etmiyor olabilir. Eğer .40'ın üzeride olursa maddeler kavramsal yapının sadece belli bir yönünü veya belli bir alanını temsil ediyor

şeklinde değerlendirilecektir.(2)

1.1. Birinci Kavramsal Yapı İçin Bulgular

Araştırmada birinci kavramsal yapı için KY-1 ölçeği kullanılmıştır. Bu ölçek yöneticilere, yöneticilerin astlarına, üstlerine ve müşterilere

ayrı ayrı uygulanmıştır. Bu nedenle her bir ölçeğin güvenilirlik analizleri ayrı yapılmıştır. Buna göre maddeler arası korelasyon değerleri

ve bu değerlerin ortalaması her bir grup için aşağıdaki gibidir:

Yöneticiler için KY-1 ölçeği sonuçları Üstler için KY-1 ölçeği sonuçları

Astlar için KY-1 ölçeği sonuçları Müşteriler için KY-1 ölçeği sonuçları

1.2. İkinci Kavramsal Yapı İçin Bulgular

Araştırmada ikinci kavramsal yapı için KY-2 ölçeği kullanılmıştır. KY-2 ölçeği oluşturucu ölçek veya bir indeks niteliğindedir. Bu

bölümde aslında altı farklı ölçekten yararlanılmış ve daha sonra bunları puanları toplanarak kompozit bir puan elde edilmiştir. Bu

nedenle bu bölümde ikinci kavramsal yapıyı temsil eden ölçeklerin her birinin ayrı ayrı maddeler arası korelasyon ve korelasyon

ortalamaları değerleri verilmiştir. Verilerin kesiklilik niteliği nedeniyle Spearman korelasyon analizi ve ikili veri yapılarında ise biserial

korelasyon anilizi yöntemi uygulanmıştır.

KY-2 (Alt ölçek-1) KY-2 (Alt ölçek-2)

KY-2 (Alt ölçek-3) KY-2 (Alt ölçek-4)

KY-2 (Alt ölçek-5) KY-2 (Alt ölçek-6)

2. Yarıya bölme güvenilirliği

Daha çok standardize edilmiş testlerin güvenilirlik analizi için kullanılır. Likert ölçeği eğer tek boyutlu ise bu tür ölçeklerde de yarıya

bölme güvenilirliği analizi yapılabilir. Bu yöntemin sorunu ölçeğin sadece bir yarısının güvenilirliğini ölçüyor olmasıdır. Bu nedenle testin

tamanının güvenilirliğini elde etmek için Spearman-Brown Düzeltme formülü kullanılmıştır. Başparmak kuralı .80 korelasyon katsayısına

ulaşmaktır, fakat açıklayıcı ve tanımlayıcı araştırmalarda güvenilirlik için korelasyon katsayısı .60'a kadar düşürülebilmektedir. (3)

2.1. Birinci Kavramsal Yapı İçin Bulgular

Yarıya bölme güvenilirliği KY-1 (K), KY-1 (Ü), KY-1 (A) ve KY-1 (M) grupları için ayrı ayrı hesaplanmış daha sonuçlar tek bir tablo altında

bir araya geterilmiştir.

Tablo bulgularını değerlendirildiğinde....

2.2. İkinci Kavramsal Yapı İçin Bulgular

İkinci kavramsal yapıda bir birinden bağımsız altı ayrı ölçekten yararlanıldığından yarıya bölme güvenilirlikleri her bir ölçek için ayrı

hasıplanmış ve daha sonra sonuçlar tek bir tablo altında bir araya getirilmiştir.

Tablo bulgularını değerlendirildiğinde....

3. İç tutarlılık güveniliriliği

İç tutarlılık güvenilrliğini belirlemek için en çok Cronbach alfa güvenilirliğinden yararlanılır. Cronbach alfa güvenilirliği ölçeğin muhtemel

bütün yarıların arasındaki korelasyonların ortalaması olarak değerlendirilir. Alfa değerinin en az .70 olması gerekir. Fakat açıklayıcı-

tanımlayıcı araştırmalarda .60'a kadar olan değerlerin de kabul edildiği görülmüştür. Alfa değerinin negatif çıkması likert ölçeklerindeki

işaretlemelerin tutarsız olduğunu gösterir veya bir boyut altında daha farklı boyutlar olduğuna işaret eder. Sorunlu bir durumdur. SPSS

yazılımında Alpha if item deleted komutu ile bir madde çıkarılırsa alfa değerinin ne olacağı gösterilir (Bk.Tablo 3). The item-total

correlation hesaplaması bir maddenin ölçeğin toplam puanıyla olan korelasyonunu gösterir. Madde-toplam puan korelasyonu .30 dan

düşük olan maddeler ölçekten çıkarılabilir. Korelasyon katsayısı negatif işaretli çıkmışsa bu maddeler tersinden kodlanır veya ölçekten

çıkarılır (3). Maddeler ikili veri yapısına sahip ise ( 1 ve 2 veya 1 ve 0 gibi) bu tür ölçek verilerinin güvenilrliği için Kuder-Richardson

(KR20) formülü uygulanır. Alfa güvenilirlik analizleri KY-1 ve KY-2 ölçekleri için ayrı ayrı yapılmıştır. Bu analizlerde varsa boyutların

güvenilirlik katsayıları verilmiş, yoksa veya ölçek tek boyutlu ise sadece ölçeğin alfa güvenilirlik katsayıları gösterilmiştir. İkinci aşama

da madde çıkarılırsa alfa değerinin ne olacağı ve madde toplam puan korelasyonlarına değinilmiştir.

3.1. Birinci Kavramsal Yapı İçin İç Tutarlılık analizleri

3.1.1. Genel güvenilirlik değerleri: Birinci kavramsal yapıyı ölçmek üzere kullanılan KY-1 (K), KY-1 (Ü), KY-1 (A) ve KY-1 (M)

grupları için genel güvenilirlik katsayıları alfa güvenilirlik katsayısı ve Omega güvenilrlik katsayıları olarak ayrı ayrı hesaplanmış daha

sonuçlar tek bir tablo altında bir araya getirilmiştir. Alfa güvenilirlik katsayıları SPSS programı ile ve Omega katsayıları Factor yazılımı

ile gerçekleştirilmiştir. Omega güvenilirlik değerleri Mislevy ve Bock (1990) ve McDonald'ın Omega istatistik tekniğine dayanmaktadır.

(Bu güvenilirlik analiyle ilgili olarak sayfanın sonunda daha fazla bilgi verilmiştir.)

Tablo 7. Alfa iç tutarlılık güvenilirlik değerleri

3.1.2. Madde çıkarılması halinde güvenilirlik değerleri ve madde-toplam puan güvenilirlikleri: Birinci kavramsal yapıyı

ölçmek üzere kullanılan KY-1 (K), KY-1 (Ü), KY-1 (A) ve KY-1 (M) grupları için alfa güvenilirlik katsayısı ayrı ayrı hesaplanmış daha

sonuçlar tek bir tablo altında bir araya getirilmiştir. Ayrıca madde-toplam puanları korelasyonlarının ortalaması verilmiştir.

3.2. İkinci Kavramsal Yapı İçin iç tutarlılık analizleri

3.2.1. Genel güvenilirlik değerleri: İkinci kavramsal kavramsal yapıda bir birinden bağımsız altı ayrı ölçekten yararlanıldığından

genel güvenilirlik katsayıları alfa güvenilirlik katsayısı ve Omega güvenilrlik katsayıları olarak ayrı ayrı hesaplanmış daha sonuçlar tek bir

tablo altında bir araya getirilmiştir. Alfa güvenilirlik katsayıları SPSS programı ile ve Omega katsayıları Factor yazılımı ile

gerçekleştirilmiştir. Omega güvenilirlik değerleri Mislevy ve Bock (1990) ve McDonald'ın Omega istatistik tekniğine dayanmaktadır.

3.2.2. Madde çıkarılması halinde güvenilirlik değerleri ve madde-toplam puan güvenilirlikleri:İkinci kavramsal kavramsal

yapıda bir birinden bağımsız altı ayrı ölçekten yararlanıldığından madde toplam puan korelasyonları ve madde iptali halinde alfa

güvenilrlik değerleri her bir ölçek için ayrı hesaplanmış ve daha sonra sonuçlar tek bir tablo altında bir araya getirilmiştir. Ayrıca

madde-toplam puanları korelasyonlarının ortalaması verilmiştir.

KY-2 (SN) ölçeği için bulgular

KY-2 (TK) ölçeği için bulgular

KY-2 (PA) ölçeği için bulgular

KY-2 (SV) ölçeği için bulgular

Kaynaklar

1. Bruno D. Zumbo, Eric K.H. Chan, Validity and Validation in Social, Behavioral, and Health Sciences, s. 55.

2. Ian Howson, Mean Inter-Item-Correlation, http://rpackages.ianhowson.com/cran/sjmisc/man/mic.html

3. David Garson, Reliability Analaysis, <http://tx.liberal.ntu.edu.tw/~purplewoo/Literature/!DataAnalysis/Reliability%20Analysis.htm> 2009.

	Değişken sayısı	Cronbach alfa	Omega değerleri
Yöneticilerin kendisi	20	0.86	0,89
Üstleri	20	0.78	0.88
Astları	20	,83	0.97
Müşteriler	10	.75	0.77

	Değişken sayısı	Cronbach alfa	Omega değerleri
KY-2 1. alt ölçek	20	0.86	0,89
KY-2 2. alt ölçek	20	0.78	0.88
KY-2 3. alt ölçek	20	,83	0.97
KY-2 4. alt ölçek	10	.75	0.77