Dükkanlar
Köprübaşı Dükkanları
Onlar Alpullu'nun tarihe gömülüp yok olan en eski dükkan grubu. Fabrikanın kuluşundan önce bile vardılar. Çünkü o vakitler Alpullu tren istasyonu'nun adı "Babaeski Tren İstasyonu"... 1873'ten 1915 yılına kadar... 1915 yılında Babaeski İstasyonu'nun adı Alpullu İstasyonu olarak değiştiriliyor. Mevcut Babaeski Tren İstasyonu 1912'de yapılmış. Üç yıl sonra Babaeski İstasyonu adını beri tarafa alıyorlar.
1912 yılına kadar bölgedeki insanlar Babaeski/Alpullu tren istasyonunda iniyorlar; Mandıra'ya, Sinanlı'ya veya Hayrobolu'ya gidiyorlar ve çoğu kez yayan. Veya köprübaşı'nda ücretle taşıyan bir at arabası varsa o arabayla... Köprübaşı ve istasyonda hareketlilik var.
O yüzden Mimar Sinan köprüsünün giriş ve çıkış bölümlerine bir dizi dükkanlar yapılmış. İlk okul yıllarında iken bu dükkanlardan bir kaçının harabe haline gelmiş yıkıntılarını görmüştüm. 1990-1915 yılına kadar geçen 25 yıllık sürede burada 45-50 tane dükkan yapılmış. Tam o bölge Ergene Köprüsü ve ortak geçiş yolu olması nedeniyle lafın gelişi, Paris gibi bir yer. Yani işlek, hareketli... Lokanta dükkanları, berber, terzi, kahve (çayhane), zahireciler, hayvan celepleri, içkili lokantalar var...
Biraz da eğlence yeri hüviyetinde... Eğlence ortamı istasyonu yapan "gavurlardan" ve çevrede yaşayan rum ve bulgar "Osmanlı vatandaşlarından" kaynaklanıyor olabilir.
Fakat buranın kötü bir talihi var. Sık sık sel basıyor. Ergene bazı kışlar büyük taşkın yiyor ve bu dükkanlar sele kapılıp gidiyor. Bu nedenrle Köprübaşı'ndaki dükkanların bazıları yüksek ağaç kazıklar üzerine yapılmış. Su altından geçsin gitsin, dükkanı götürmesin diye. 1956 yılında çok büyük bir sel oluyor. O güne kadar yaşananların en büyüğü... Bütün dükkanları alıp götürüyor. Selden sonra esnaf dükkanlarını yine yapmışlar ama bu kez sayıları azalmış. Elli dükkandan 14, 15 dükkana düşmüş. 1965 yılında sonra o dükkanlar da kapanmış ve o bölge ticari kimliğini bütünüyle yitirmiş. Günümüzde boş ve ıssız bir yer.
Sıra Dükkanlar
Tüm Türkiye çapında "Şeker Fabrikası Hayır Müesseseleri Kurma Eğitim ve Kültür Derneği" adlı bir oluşum varmış. Sıra Dükkanlar bu derneğe veya oluşuma aitmiş. O zamanlar Hayır Derneği topladığı dükkan gelirleriyle uhdesindeki camilere bakar, ihtiyaçlarını giderirmiş. Sonra caminin korunmasına gerek kalmamış olmalı ki, Sıra Dükkanlar satılmış. Bugün her dükkan ferdi mülkiyete sahip. Cami Diyanete devredilinceye kadar dükkanlar derneğin mülkiyetinde kalmış. Cami Diyanet İşleri Başkanlığına devredilince dükkanları da satmışlar. Bu arada "Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ ve diğer Şeker şirketleri mensupları tarafından kurulmuş olan "Şeker Sanayii Mensupları Hayır ve Eğitim Müesseseleri Kurma Derneğinin" Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ile organik bir ilişkisi yokmuş. Şeker Fabrikalarından bağımsız ayrı bir dernekmiş.
Sıra Dükkanlar'ın hemen önünden geçen caddenin adı "Kenan Evren"... Bu adın hâlâ korunuyor olması ilginç... Darbeci bir general ve yargılandı. Ne ceza aldı hatırlamıyorum ama olumsuz çağrışımlarla yüklü bir isim. Milletin sesine ve gönlüne kulak vermek gerek.
Kadri Bey'in verdiği bilgiler çerçevesinde Cami başından itibaren sırasıyla yazalım.
01. Mahmut ve oğlu Sabri Yörük - Manifotracı. Mahmut bey Bezzaz Mahmut diye anılırmış. Bez satan mahmut anlamında. O zamanlar daha çok kumaş satarmış.
02. Bakkal Mehmet Karaat -- Oğlu Gündüz Karaat
03. Kadir Ek -- Beyaz eşya ve Aygaz Bayii
04. Maacır Bakkal --
05 Kahveci İbrahim Çelikyürek --- Sıhhıyeci idi. İğne yapardı.
06. Pastacılar -- Recep, Aptullah, Hamdi Günay, Cemal Günay. Yoguslavya göçmenleriydiler.
07. Şen Baba. Lokanta-meyhane işletiyordu. İsmail Dünbüllü'nün piştekari idi. Beraber orta oyunu yaparlardı. Dümbüllü'nün kavuğu idi. Dünbüllü'den sonra işi Münir Özkul aldı.
08. Dr. Kemal Murtkan, Genel Cerrahiciydi. Muayenehanesi vardı ve orda küçük operasyonlar yapardı.
09. Bakkal Rasim Dınga.
10. Kasap ibrahim Kural.
11. Ak Ali'nin Lezzet Lokantası. Beyaz Ali de denirdi. Eniştem olurdu, halamın kocası idi. Ali Alacagöz.
12. Marangoz Zeki amcanın dükkanı.
13. Hacı Muharrem Şeker. Havlu, peştemal gibi malzemeler satardı. Dükkan daha sonra Metin Balcı'ya geçti. Psiklet ve yedek malzeme parçası sattı.
14. Kunduracı Sadi. Babaeskiden sabah gelir, akşam geri dönerdi.
15. Terzi Emin Özen.
16. Cevdet- Nusret Altıntaş kardeşler. Kasap dükkanı.
17. Pastacıların pasta imalathanesi. Orada pasta ve börek yapıyorlardı.
Sıra Dükkanların Devamı
Bunlar Barış Parkı'nın karşısındaki dükkanlar. Sıra dükkanlar Şükrü Bey'in zamanında uzatılmış.
Pazar Yeri Dükkanları
Küçük Market: Alpullu Halkının toplu alışveriş yaptığı market. Önce belediyeye aitti, sonra özel şirketlere kiraya verilmeye başlandı. Bu günlerde Şok Mağazası hizmet veriyor. Daha önce Ardaş Mağazası olarak biliniyordu.
Top sahası duvarına dayalı olan dükkanlar: Burada bazen 5, 6 dükkan oluyormuş. Bu günlerde iki dükkan gözükümüze çarpıyor. Elektirikçi dükkanı ve bir de pisikletçi... Belediyenin yerleriymiş ve insanlar kira ile oturuyorlarmış.
Ordu Caddesi Dükkanları
Bilgiler Kadir Ağabey'den...
(1) Pazar yeri karşısındakidükkanlar: Burası sıra dükkanlardan sonra veya onunla birlikte ilk kurulan yerler. Fotoğrafçı mehdi ve kırtasiye dükkanı burada bulunuyordu. Oradaki dükkanların içinde en fazla o biliniyordu, çünkü uzun yıllar hizmet etmişti ve Alpullu'da tekdi.
- Kömürcü Abdullah Sezer'in dükkanı. Bakkaliye malzemeleri satardı.
- Foto Mehdi'nin dükkanı.
- Erkek kuaförü vardı. Bayan ve erkek iki işi de yapıyordu.
- Nalbur Aptullah Tezgörü'nün dükkanı vardı. (Anadoluda nalbura hırdavatçı diyorlar.)
- Muhtar Şükrü'nün terzi dükkanı.
- Sait Özel Bey'in dükkanı.
- Emin Özen'in terzi dükkanı
(2) Pazar yeri karşısı dükkanlarının devamı: Daha sonraki yıllarda hem sağ tarafa hem de sola doğru uzantılar yapıldı. Market açıldı.
(3) Sendika dükkanları: Sendikanın yaptırdığı iki katlı binanın alt katında yer alıyor. Şahıslara satılmış. Berber, kasap, nalbur, kömürcü gibi dükkanlar var.
Belediye Dükkanları
Caminin yan sokağından fabrikaya gidiş yolu üzerinde...İki katlı... Üst katı bir zamanlar (2005 yılında) kütüphane olarak kullanılmış. Bugünlerde belediyenin deposu niteliğinde. Alt katta 5-6 dükkan var. İnsanlar önceleri Belediyeye kira ödüyorlarmış, sonra kişilere satılmış. Belediye Başkanı Erdoğan Duygun zamanında ve 1985-1986 yılları arasında yapılmış.
Eski Park Dükkanları
Yanan suyun çıktığı park Alpullu'nun ilk dinlenme yeri. Oraya "Eski Park" adını verebiliriz. Bugünlerde eski hali yok. Eski Parkın caddeye bakan yüzünde iki üç tane dükkan var. Eskiden Gazeteci Mustafa Efendinin dükkanı oradaydı. Daha sonra küspe satıcıları geldi. Otobüs yazıhanesi oldu. Bir ara da orada bir lokanta faaliyet gösterdi.
İstasyon Dükkanları
Burada Büfe-Gar Logantası ve berber dükkanları bulunuyordu. Şimdilerde berber dükkanı kapanmış. Aynı yerde çiftçilere yönelik çeşitli malzemeler satılan başka bir dükkan var. Kadri Ağabey'in bildirdiğine göre Ahmet Şener önce Köprübaşındaymış, sonra İstasyon'a gelmiş. Berber Şerif'in Recai, Birol, Erol isimli üç çocuğu varmış. İlk okul yıllarında iken Berber Şerif'te epey bir traş olmuştum. Yuvarlak yüzlü, tonton bir amca olarak görüyordum onu.
Çiftlik Mahallesi Dükkanları
(1) Pehlivan'ın arsası üzerindeki dükkan: Polis Lojmanı karşısındaki arsa üzerinde bulunuyordu. Burada İtfaiyeci Osman Yavuz'un küçük bir dükkanı vardı. Fakat daha önce kahve olarak kullanılmıştı. Şimdi çoçuk parkı olarak kullanılıyor.
(2) Pehlivan'ın evinin köşesindeki dükkan: Akali Sokağına dönüş yapılan yerde küçücük bir dükkandı. Çocuklar için şekerleme türü şeyler satılırdı. Çok az faaliyette bulundu. Osman Karabıçak Ağabey'in bildirdiğine göre orası bir dönem çiftlik Spor kulübünün yeri olarak da kullanılmış. Sonra uzun bir dönem boş olarak kaldı. Taki ev bütünüyle yıkılıncaya kadar. Bu evin yeri şimdilerde boş bir arsa. Geriye bizimle birlikte gidecek hatıralarımız kaldı.
(3) Gazeteci Mustafa Efendinin evinin bahçesindeki dükkan:
Fırın Sokağı Dükkanları
Köprübaşı Dükkanları
Onlar Alpullu'nun tarihe gömülüp yok olan en eski dükkan grubu. Fabrikanın kuluşundan önce bile vardılar. Çünkü o vakitler Alpullu tren istasyonu'nun adı "Babaeski Tren İstasyonu"... 1873'ten 1915 yılına kadar... 1915 yılında Babaeski İstasyonu'nun adı Alpullu İstasyonu olarak değiştiriliyor. Mevcut Babaeski Tren İstasyonu 1912'de yapılmış. Üç yıl sonra Babaeski İstasyonu adını beri tarafa alıyorlar.
1912 yılına kadar bölgedeki insanlar Babaeski/Alpullu tren istasyonunda iniyorlar; Mandıra'ya, Sinanlı'ya veya Hayrobolu'ya gidiyorlar ve çoğu kez yayan. Veya köprübaşı'nda ücretle taşıyan bir at arabası varsa o arabayla... Köprübaşı ve istasyonda hareketlilik var.
O yüzden Mimar Sinan köprüsünün giriş ve çıkış bölümlerine bir dizi dükkanlar yapılmış. İlk okul yıllarında iken bu dükkanlardan bir kaçının harabe haline gelmiş yıkıntılarını görmüştüm. 1990-1915 yılına kadar geçen 25 yıllık sürede burada 45-50 tane dükkan yapılmış. Tam o bölge Ergene Köprüsü ve ortak geçiş yolu olması nedeniyle lafın gelişi, Paris gibi bir yer. Yani işlek, hareketli... Lokanta dükkanları, berber, terzi, kahve (çayhane), zahireciler, hayvan celepleri, içkili lokantalar var...
Biraz da eğlence yeri hüviyetinde... Eğlence ortamı istasyonu yapan "gavurlardan" ve çevrede yaşayan rum ve bulgar "Osmanlı vatandaşlarından" kaynaklanıyor olabilir.
Fakat buranın kötü bir talihi var. Sık sık sel basıyor. Ergene bazı kışlar büyük taşkın yiyor ve bu dükkanlar sele kapılıp gidiyor. Bu nedenrle Köprübaşı'ndaki dükkanların bazıları yüksek ağaç kazıklar üzerine yapılmış. Su altından geçsin gitsin, dükkanı götürmesin diye. 1956 yılında çok büyük bir sel oluyor. O güne kadar yaşananların en büyüğü... Bütün dükkanları alıp götürüyor. Selden sonra esnaf dükkanlarını yine yapmışlar ama bu kez sayıları azalmış. Elli dükkandan 14, 15 dükkana düşmüş. 1965 yılında sonra o dükkanlar da kapanmış ve o bölge ticari kimliğini bütünüyle yitirmiş. Günümüzde boş ve ıssız bir yer.
Sıra Dükkanlar
Tüm Türkiye çapında "Şeker Fabrikası Hayır Müesseseleri Kurma Eğitim ve Kültür Derneği" adlı bir oluşum varmış. Sıra Dükkanlar bu derneğe veya oluşuma aitmiş. O zamanlar Hayır Derneği topladığı dükkan gelirleriyle uhdesindeki camilere bakar, ihtiyaçlarını giderirmiş. Sonra caminin korunmasına gerek kalmamış olmalı ki, Sıra Dükkanlar satılmış. Bugün her dükkan ferdi mülkiyete sahip. Cami Diyanete devredilinceye kadar dükkanlar derneğin mülkiyetinde kalmış. Cami Diyanet İşleri Başkanlığına devredilince dükkanları da satmışlar. Bu arada "Türkiye Şeker Fabrikaları AŞ ve diğer Şeker şirketleri mensupları tarafından kurulmuş olan "Şeker Sanayii Mensupları Hayır ve Eğitim Müesseseleri Kurma Derneğinin" Türkiye Şeker Fabrikaları A.Ş. ile organik bir ilişkisi yokmuş. Şeker Fabrikalarından bağımsız ayrı bir dernekmiş.
Sıra Dükkanlar'ın hemen önünden geçen caddenin adı "Kenan Evren"... Bu adın hâlâ korunuyor olması ilginç... Darbeci bir general ve yargılandı. Ne ceza aldı hatırlamıyorum ama olumsuz çağrışımlarla yüklü bir isim. Milletin sesine ve gönlüne kulak vermek gerek.
Kadri Bey'in verdiği bilgiler çerçevesinde Cami başından itibaren sırasıyla yazalım.
01. Mahmut ve oğlu Sabri Yörük - Manifotracı. Mahmut bey Bezzaz Mahmut diye anılırmış. Bez satan mahmut anlamında. O zamanlar daha çok kumaş satarmış.
02. Bakkal Mehmet Karaat -- Oğlu Gündüz Karaat
03. Kadir Ek -- Beyaz eşya ve Aygaz Bayii
04. Maacır Bakkal --
05 Kahveci İbrahim Çelikyürek --- Sıhhıyeci idi. İğne yapardı.
06. Pastacılar -- Recep, Aptullah, Hamdi Günay, Cemal Günay. Yoguslavya göçmenleriydiler.
07. Şen Baba. Lokanta-meyhane işletiyordu. İsmail Dünbüllü'nün piştekari idi. Beraber orta oyunu yaparlardı. Dümbüllü'nün kavuğu idi. Dünbüllü'den sonra işi Münir Özkul aldı.
08. Dr. Kemal Murtkan, Genel Cerrahiciydi. Muayenehanesi vardı ve orda küçük operasyonlar yapardı.
09. Bakkal Rasim Dınga.
10. Kasap ibrahim Kural.
11. Ak Ali'nin Lezzet Lokantası. Beyaz Ali de denirdi. Eniştem olurdu, halamın kocası idi. Ali Alacagöz.
12. Marangoz Zeki amcanın dükkanı.
13. Hacı Muharrem Şeker. Havlu, peştemal gibi malzemeler satardı. Dükkan daha sonra Metin Balcı'ya geçti. Psiklet ve yedek malzeme parçası sattı.
14. Kunduracı Sadi. Babaeskiden sabah gelir, akşam geri dönerdi.
15. Terzi Emin Özen.
16. Cevdet- Nusret Altıntaş kardeşler. Kasap dükkanı.
17. Pastacıların pasta imalathanesi. Orada pasta ve börek yapıyorlardı.
Sıra Dükkanların Devamı
Bunlar Barış Parkı'nın karşısındaki dükkanlar. Sıra dükkanlar Şükrü Bey'in zamanında uzatılmış.
Pazar Yeri Dükkanları
Küçük Market: Alpullu Halkının toplu alışveriş yaptığı market. Önce belediyeye aitti, sonra özel şirketlere kiraya verilmeye başlandı. Bu günlerde Şok Mağazası hizmet veriyor. Daha önce Ardaş Mağazası olarak biliniyordu.
Top sahası duvarına dayalı olan dükkanlar: Burada bazen 5, 6 dükkan oluyormuş. Bu günlerde iki dükkan gözükümüze çarpıyor. Elektirikçi dükkanı ve bir de pisikletçi... Belediyenin yerleriymiş ve insanlar kira ile oturuyorlarmış.
Ordu Caddesi Dükkanları
Bilgiler Kadir Ağabey'den...
(1) Pazar yeri karşısındakidükkanlar: Burası sıra dükkanlardan sonra veya onunla birlikte ilk kurulan yerler. Fotoğrafçı mehdi ve kırtasiye dükkanı burada bulunuyordu. Oradaki dükkanların içinde en fazla o biliniyordu, çünkü uzun yıllar hizmet etmişti ve Alpullu'da tekdi.
- Kömürcü Abdullah Sezer'in dükkanı. Bakkaliye malzemeleri satardı.
- Foto Mehdi'nin dükkanı.
- Erkek kuaförü vardı. Bayan ve erkek iki işi de yapıyordu.
- Nalbur Aptullah Tezgörü'nün dükkanı vardı. (Anadoluda nalbura hırdavatçı diyorlar.)
- Muhtar Şükrü'nün terzi dükkanı.
- Sait Özel Bey'in dükkanı.
- Emin Özen'in terzi dükkanı
(2) Pazar yeri karşısı dükkanlarının devamı: Daha sonraki yıllarda hem sağ tarafa hem de sola doğru uzantılar yapıldı. Market açıldı.
(3) Sendika dükkanları: Sendikanın yaptırdığı iki katlı binanın alt katında yer alıyor. Şahıslara satılmış. Berber, kasap, nalbur, kömürcü gibi dükkanlar var.
Belediye Dükkanları
Caminin yan sokağından fabrikaya gidiş yolu üzerinde...İki katlı... Üst katı bir zamanlar (2005 yılında) kütüphane olarak kullanılmış. Bugünlerde belediyenin deposu niteliğinde. Alt katta 5-6 dükkan var. İnsanlar önceleri Belediyeye kira ödüyorlarmış, sonra kişilere satılmış. Belediye Başkanı Erdoğan Duygun zamanında ve 1985-1986 yılları arasında yapılmış.
Eski Park Dükkanları
Yanan suyun çıktığı park Alpullu'nun ilk dinlenme yeri. Oraya "Eski Park" adını verebiliriz. Bugünlerde eski hali yok. Eski Parkın caddeye bakan yüzünde iki üç tane dükkan var. Eskiden Gazeteci Mustafa Efendinin dükkanı oradaydı. Daha sonra küspe satıcıları geldi. Otobüs yazıhanesi oldu. Bir ara da orada bir lokanta faaliyet gösterdi.
İstasyon Dükkanları
Burada Büfe-Gar Logantası ve berber dükkanları bulunuyordu. Şimdilerde berber dükkanı kapanmış. Aynı yerde çiftçilere yönelik çeşitli malzemeler satılan başka bir dükkan var. Kadri Ağabey'in bildirdiğine göre Ahmet Şener önce Köprübaşındaymış, sonra İstasyon'a gelmiş. Berber Şerif'in Recai, Birol, Erol isimli üç çocuğu varmış. İlk okul yıllarında iken Berber Şerif'te epey bir traş olmuştum. Yuvarlak yüzlü, tonton bir amca olarak görüyordum onu.
Çiftlik Mahallesi Dükkanları
(1) Pehlivan'ın arsası üzerindeki dükkan: Polis Lojmanı karşısındaki arsa üzerinde bulunuyordu. Burada İtfaiyeci Osman Yavuz'un küçük bir dükkanı vardı. Fakat daha önce kahve olarak kullanılmıştı. Şimdi çoçuk parkı olarak kullanılıyor.
(2) Pehlivan'ın evinin köşesindeki dükkan: Akali Sokağına dönüş yapılan yerde küçücük bir dükkandı. Çocuklar için şekerleme türü şeyler satılırdı. Çok az faaliyette bulundu. Osman Karabıçak Ağabey'in bildirdiğine göre orası bir dönem çiftlik Spor kulübünün yeri olarak da kullanılmış. Sonra uzun bir dönem boş olarak kaldı. Taki ev bütünüyle yıkılıncaya kadar. Bu evin yeri şimdilerde boş bir arsa. Geriye bizimle birlikte gidecek hatıralarımız kaldı.
(3) Gazeteci Mustafa Efendinin evinin bahçesindeki dükkan:
Fırın Sokağı Dükkanları
