Pavyonlar

Biz "pavyon" diyoruz ya, millet yanlış anlayacak. "Yatakhane" demek veya "lojman"... İngilizce söylersek "dormitory"... veya Pavilyon.... Fabrikayı kuran yabancılar bize böyle tanıtmışlar ve bu kelime artık halkın diline yerleşmiş, benimsenmiş.


Üç sıra halinde.
     Gaz
âne'nin yanındaki ilk sıra memurlar için yapılmış.
     Ortada iki katlı olan sıra koğuş sistemi ve
    
Çiftliğin yanında olan iki sıra halinde tek katlı binalar.

Üç tür insan kalırmış: bekar memurlar, Alpullu'da kalan daimi işçiler ve köylerden gelen muvakkat işçiler. Memur odaları küçücük yerler. Bir yatak, bir küçük dolap sığecek kadar. Daha çok koğuş sistemi gibi. Fakat ozaman temiz ve bakımlı imiş. Eniştem Salim hoca orada ben de kaldım diyor. Abdullah Yavaş'ın babası Mandıra Köyü imamı da Alpullu'da bekar olarak görev yaparken 1969'da oda orada kalmış.

İş
çiler koğuş pavyonlarında kalıyorlarmış. Geniş salonlarda demir ranzalar varmış. Kaç kişi kalıyordu bilmiyorum.

120 civarında kişi burada kalabiliyormuş.
K
öylerden gelen işçiler çiftliğe yakın olan yerlerde kalırlarmış. Fakat orası hemen yanı başında bulunan hayvan ahırları nedeniyle kokarmış. İnsanlar rahatsız olurmuş. Sonra köylere minübüsler konunca insanlar pavyonları terk etmişler ve araçlarla köylerine gidip gelmeye başlamışlar.

G
ünümüzde harap halde ve bakımsız. Fabrikayla birlikte herhalde onlarda satıldı. Bakalım ileride ne olacak. Bir ara göçmenlerin yerleştirilmesi düşünülmüş.

Kopuz ve Tetik'in (2016) bildirdiğine göre "
Fabrikayla birlikte ilk inşa edilen konutlardan olan bu yapılar, bekar işçiler, kampanya işçileri ve devamlı işçiler için tasarlanmıştır. 1936 yılında büyük ölçekli ve
iki katlı bir işçi pavyonu tasarlansa da bu uygulamaya geçmemiş, 1939 yılında tek katlı
olarak tip proje şeklinde yeniden tasarlanmıştır. Memur lojmanlarının kuzeyinde,
birbirine yakın şekilde yerleştirilen bu üç yapı, ortada ıslak hacimlerin bulunduğu, iki ...  kenerda da yatma birimlerinin bulunduğu üç birimden oluşan bir plana sahiptir. Ancak
ıslak hacim yarleşimleri ve cephede kullanılan pencere düzenleri farklılık gösterir.
Planlarda, her birinin içinde tuvalet ve mutfak bölümü olan; tek odalı, iki odalı ve üç
odalı olmak üzere çok fonksiyonlu bir planlama yapılmıştır. 36 adet odalı, muhtemelen
3 vardiya halinde çalışan işçiler için yapılmıştır. Mevsimlik işçiler için, aileleri ile
kalabilecekleri mekânlar düzenlenmesi çok başarılıdır.
Bu işçi pavyonlarının tip proje olduğu dikkat çekmektedir. Yapılan araştırmada,
Uşak ve Eskişehir şeker fabrikasında da aynı plana sahip işçi pavyonları
bulunmaktadır. "


Kopuz ve Tetik (2016)